W poprzednim numerze „Wiadomości misyjnych” zamieściliśmy pierwszą część listu ks. Rafała Brukarczyka CM. Misjonarz opowiedział nam o miejscu, w którym obecnie posługuje, czyli Chile. Ziemia Magellana to dziedzictwo wielu pokoleń i przestrzeń arcyciekawych wydarzeń. Zapraszamy do lektury drugiej cześć misyjnej opowieści o Chile.
Aprobata Watykanu
W 1883 roku, pod rządami papieża Leon XIII, Stolica Apostolska stworzyła dla tych dalekich południowych regionów, jurysdykcję kościelną o misyjnym charakterze. W dniu 16 listopada, Prefektura Apostolska południowej Patagonii, Ziemi Ognistej i Falklandów zostały powierzone salezjanom. Don Bosco wysłał księdza Jose Fagnano Vero jako prefekta apostolskiego, rozpoczynając tę posługę w Punta Arenas, historycznego dnia 21 lipca 1887r. Pod hasłem założyciela, „cywilizując ewangelizuje i ewangelizując cywilizuje”, ks. prałat Fagnano, w trzydziestu latach jego duszpasterskiej posługi, dokonał dzieła, którego owoce są solidnym fundamentem dzisiejszego Kościoła w Cieśninie Magellana. Na terytorium, którego granice nie były znane, potrzebne były specjalne wysiłki, aby rozpowszechnić wiarę i to ks. bp. Fagnano wykonał. Jego zadaniem było zorganizowanie Kościoła, kształtowanie jego struktur, tworzenie szkół, szkolenie własnych duchownych, zapraszanie zgromadzeń religijnych, aby dotrzeć do każdego z przesłaniem Ewangelii.
Ubodzy Indianie
„Biedni Indianie, po tym, jak zostali pozbawieni ziemi odziedziczonej po przodkach. Zgwałcono ich dotychczasowy typ życia i egzystencji, są traktowani przez przedstawicieli cywilizacji najbardziej niesprawiedliwym barbarzyństwem, jakie można sobie wyobrazić; Byłem świadkiem scen tak przerażających, że buntuje się nawet najbardziej okrutna dusza i najtrwalsze serce. Na próżno napisałem do wpływowych i szlachetnych ludzi Santiago (stolicy Chile), aby powstrzymać te nadużycia, ale przestępcy mają różne imiona, a strach przed skandalem uciszył pierwszy impuls protestu, wyłączając głos prawdy”.
Te poufne dane zostały zapisane w styczniu 1911 r. przez bpa Fagnano, dając niesamowite szczegóły na temat eksterminacji rdzennych mieszkańców tych ziem.
Ramy Kościoła
W przeciągu kilku lat powstała Prefektura Apostolska oraz Zarząd dla Magallanes, w kwietniu 1901 r. utworzony przez biskupa Ancud. W dniu 4 października 1916 roku, kilka dni po jego śmierci bp Fagnano, decyzją Świętej Stolicy Apostolskiej przekształcił Prefekturę i utworzył Wikariat Apostolski i Falklandy Magellana z odjęciem byłego terytorium prefektury Patagonii Argentyńskiej. Wikariuszami apostolskimi byli salezjanie: bp. Abraham Aguilera Bravo i prałat Arturo Jara Marquinez. W 1947 r. Papieskim dekretem “Ut in objega Patagoniae Chilensis Territory” Piusa XII, ten teren został podniesiony do rangi diecezji. Pierwszym tytularnym biskupem został bp Candido Rada, ówczesny biskup Ancud, który decyzją osobistą nigdy nie przyjął tej godności. Zaś w 1949 r. bp Vladimiro Boric Crnosija, także magallanin, objął kierownictwo diecezją. Papież Paweł VI mianował biskupem w 1974 r. salezjanina Tomasa Gonzaleza Moralez, u którego nie można było rozdzielić Ewangelii od Kultury, co pozwalało mu nieustannie poszukiwać odpowiedzi na wyzwania dzisiejszego człowieka, teraz i tutaj.
Salezjanie
Waga przybycia czterech salezjanów 21 lipca 1887 r. do Punta Arenas była kamieniem milowym w historii tego regionu. Trudne były początki, jednak praca była owocna. Ich wkład w edukację, moralność i duchowość przejawiała się również na wielu innych płaszczyznach życia, także w materialnym postępie regionu Magellan. Notatka napisana w pierwszych godzinach ich pobytu odzwierciedla to uczucie kogoś, kto wkrótce pokona tę społeczność, która prawie zupełnie pozbawiona jest sensu religijnego. ,,Drogi Księże Bosko …! Jakżeż jest zimno w tych dniach! Jedenaście stopni poniżej zera i w domu zawieszonym trzydzieści centymetrów nad ziemią z powodu wilgotności. A jeśli my cierpimy, choć okryci ubraniami, to ile bardziej cierpią biedni Indianie! Oto myśl, która sprawia, że krzyczymy: Cierpliwości! Zdobądźmy jakąś zasługę przed Panem. Mamy 52 i pół stopni szerokości geograficznej południowej. Jesteśmy najdalszymi dziećmi ukochanego Don Bosko, ale być może najbliżej niego, z powodu czułości, z jaką on myśli o nas.”
Młody Kościół
Tak naprawdę Kościół w południowej części kontynentu Ameryki Łacińskiej jest jeszcze bardzo młodym Kościołem. Są już wypracowane struktury Kościoła diecezjalnego, ale jeszcze widać na każdym kroku brak głębi nauki Chrystusowej Ewangelii. Jeden z konfratrów chilijskich wspomniał, że obecnie w Chile zaledwie 2-3 % katolików, którzy praktykują swą wiarę uczestniczą w niedzielnej Mszy Świętej. Na potwierdzenie tych danych, mówią liczby katolików, uczestniczących w niedzielnych mszach, z Parafii pw. św. Michała Archanioła w Punta Arenas, gdzie miałem okazję przebywać w ostatnich sześciu miesiącach. Obecny biskup – Bernardo Bastres Florence SDB, który wywodzi się ze Zgromadzenia salezjańskiego a który zaprosił Zgromadzenie Misji do pracy w Diecezji Magallanes, wspomina przynajmniej trzech naszych rodaków ze swego Zgromadzenia, którzy pracowali w tutejszej diecezji. Dzisiaj, siostry Salezjanki mają w diecezji dwa domy z księżmi salezjanami, którzy posługują w dwóch parafiach.
Synowie Wincentego w Chile
Jeśli chodzi o naszą Zgromadzeniową obecność w Regionie Magallanes i Chilijskiej Antarktydy, to zaczęła się ona w Parafii pw. Św. Michała Archanioła w Punta Arenas – stolicy regionu. Jest to jedna z ośmiu parafii w mieście. Misjonarze tworzą cztery wspólnoty i posługują w kaplicach: Cudownego Medalika, Ducha Świętego, Dobrego Pasterza i Jezusa z Nazaretu. Zgromadzenie Misji w tej diecezji jest obecne od 1 marca 2013 r. Dwaj chilijscy konfratrzy: Ks. Gerardo Diaz CM i Ks. Pablo Vergas CM jako pierwsi po przybyciu zaopiekowali się Siostrami Miłosierdzia, które dużo wcześniej przybyły na to terytorium.W dniu 16 czerwca 2014 r. przybyli dwaj kolejni konfratrzy: ks. Angel Garrido CM z Hiszpanii i ks. Margarito Martinez CM z Meksyku. W maju 2015 r. Salezjanie opuścili miejscowość Porvenir na wyspie Ziemi Ognistej, a ks. bp Bernard poprosił konfratrów CM o podjęcie tego duszpasterskiego zadania. Za aprobatą Ojca Generała Gregory’ego Gay’a CM oraz chilijskiego wizytatora, ks. Severino Martinez objął parafię San Francisco de Sal w Porvenir. W 2016 r., wspomniany wcześniej ks. Pablo opuścił funkcję doradcy diecezjalnego duszpasterstwa młodzieżowego i na prośbę biskupa objął kapelanię fundacji Esperanza (Nadzieja), która jest dziełem diecezjalnym. We wrześniu 2017 r. ks. Angel Garrido CM powrócił do Hiszpanii, a na jego miejsce przybył Ks. Rafał Brukarczyk CM z polskiej prowincji.
Klimat, a charakter miejscowych
To na tyle, z krótkiej jeszcze historii Zgromadzenia Misji na tych skrajnych południowych ziemiach kontynentu Ameryki Łacińskiej. Jak już wspominali wyżej, inni dostojni autorzy historycznych opowieści z życia chilijskiej i argentyńskiej Patagonii, klimat tutejszy nie rozpieszcza.Minusowe temperatury w zimie i prawie ciągły porywisty wiatr charakteryzuje tutejszy klimat. Ma to niemały wpływ na charakter zamieszkałych tutaj ludzi, którzy do spontanicznych i wylewnych nie należą. Raczej manifestują zamknięty w sobie swój charakter. Od kilku lat wszelkie tutejsze domy prywatne, państwowe jak i kościelne przez cały rok ogrzewane są gazem, którego tutaj nie brakuje. Jednak dla własnego komfortu, wyjścia na zewnątrz własnego domu ogranicza się do minimum i do sytuacji, w których jest to naprawdę konieczne, co wpływa na ograniczone relacje międzyludzkie.
Wiara
Chile należy do jednych z najbardziej rozwiniętych krajów Ameryki Południowej. Nowoczesność i konformizm, a z nimi materializm utrudniają i zagłuszają ducha współczesnego Chilijczyka w życiu duchowym. Choć „Radio Maria”, katolicki głos w eterze rozbrzmiewa, to jednak jeszcze daleka droga do odkrywania głębi ewangelicznego przekazu. Sekt w tym regionie jest stosunkowo mało. Nie zapominajmy jednak, że od odkrycia tych ziem przez Magellana nie minęło nawet 500 lat, a tak na dobrą sprawę intensywna i pełna ewangelizacja rozpoczęła się z powstaniem państw w tym regionie – t.j. około 150 lat temu. W wielu przypadkach jest to wiara oficjalnie przyjęta i obecna na salonach, ale jeszcze nie zgłębiona i nie doceniona przez tutejszych ludzi. Po ostatniej wizycie obecnego Ojca Generała Tomasza Mavrica CM i asystenta generalnego Ks. Aarona Gutierreza Nava CM doszliśmy wspólnie do wniosku, że ta misja to nie jest misja stricte „ad gentes”, do której mnie skierowano. 14 maja 2018 dołączył do parafii pw. św. Michała Archanioła w Punta Arenas, ks. Victor CM z Prowincji Chilijskiej. Na tą chwilę, biorąc pod uwagę obecną sytuację rozwoju duchowego tutejszej społeczności katolickiej, dwóch księży w parafii w zupełności wystarczy. Tym bardziej, że każda z pozostałych parafii, za wyjątkiem salezjańskiej, ma po jednym z kapłanów diecezjalnych. Co do parafii na wyspie w miejscowości Porvenir w Ziemi Ognistej, to również jeden kapłan w zupełności wystarczy. Doszliśmy do wniosku, że w nadchodzącej i niedalekiej przyszłości przeniosę się na inną zaproponowaną przez Kurię Generalną CM misję „ad gentes”. Zatem następny artykuł prawdopodobnie będzie już z innego kraju i z innej misji.
Pamięć
Pozdrawiam i zarazem dziękuję bardzo wszystkim sympatykom misji za pamięć i duchowe wsparcie. Polecam się nadal Waszej pamięci i oczywiście obiecuję z mojej strony pamięć o Was.
ks. Rafał Brukarczyk CM
opr. kl. Wojciech Kaczmarek
Ks. Rafał Brukarczyk – misjonarz. 12 lat duszpasterzował na Madagaskarze. 5 lat posługiwał w Boliwii. 6 lat ewangelizował na Hondurasie. 4 lata głosił Słowo Boże w Beninie. W 2017 r. był na misji w Chile.
